Saturday, May 10, 2014

алга ташуулах гэж бүү улайр, гол нь хүлээн зөвшөөрөгдөх.

ойрд блогтоо салхи оруулсангүй, одоо оруулнаа.

10 жилд байхдаа уншсан, мартдаггүй нэг үг байна. Тэр нь:

алга ташуулах гэж бүү улайр, гол нь хүлээн зөвшөөрөгдөх, Монтески.

энэ Монтески нь өрнөдийн мундаг гүн ухаантан байсан аж. түүний тухай өнгөцхөн гэвэл:
 "Монтески /1689-1755/ түүхийн философийн гол зорилгыг нийгэм түүхийн хөгжлийн хууль зүй тогтлыг илрүүлэн, төр нийгмийн байгууллагууд олон янз байдгийг тайлбарлаж нийгмийн амьдралын олон тал хүрээний олон тал уялдаа холбоог тогтоох явдал гэж үзсэн байдаг. Тэгэхдээ түүх нийгмийн хууль зарчмууд нь рациональ дээд зорилго биш бөгөөд түүхэн үзэгдлүүдийн байнгын харилцаа холбоо л түүхийн философийн гол зорилго болно хэмээжээ. Өөрөөр хэлбэл түүхийн философи нь түүхэн үзэгдлүүдийн хоорондын хамаарлын асуудлыг судлана гэсэн үг юм".


яагаад энэ үгийг бичих болов гэхээр өнөөгийн энэ амьдралд, хүмүүс бид ганц, эсвэл 2, эсвэл гурван ч юм уу үйлдлээрээ бусдаар алга ташуулах гээд байдаг болоо юу гэж бодсоноос үүсэлтэй. энэ нь аль ч салбарт байгаад байх шиг. хүн л юм чинь алдаж, бас онож явдаг байх. гэхдээ бидний үед болохоор алдсанаа аль болох нуугаад, оносноо олонд цуурай мэт түгээгээд, түүнийхээ хариуд алга ташуулахыг хүсэх болж. 

нэг удаагийн онцсайн үйлдлээр хүн магтуулж болох, магтуулах ч, сайшаал хүртэх ч эрхтэй, хүн өөрөө урмаар тэжээгддэг амьтан учраас. гэхдээ магтуулж, алга ташуулснаа зорилго болгоод бодчихвол өнөө онцсайн үйлдэлтэн маань муу сурлагатан болчихож байгаан биш биз дээ гэж мань мэт нь санаашрах. 


гэтэл мань мэтээс эхлээд зарим нь цэцэн үг урсгаад л, нэгнийхээ үгийг илүү уран үгээр, илүү гүн ухаанчаар, эсвэл илүү хоржоонтойгоор няцааснаа л мундаг болчихлоо, би л ялчихлаа гэж бодоод, эндүүрээд байгаан биш биз гэж бодох. 

миний бодлоор хүмүүс цэцэн үг хэлсэнд нь, уран илтгэсэнд нь гэхээс илүү, мөртэй, хүмүүст наалдацтай үйлдэл хийсэн, үйлдэл хийгээд мөр үлдээж, бүтээл болгож бодьжуулж чадсанд нь алга ташдаг байх, улмаар хүлээн зөвшөөрдөг байх.
хүлээн зөвшөөрөгдөх гэдгийг өөрийн бодлоор бичвэл, тэр хүний өмнө нь хэлж байсан үгс, цагийн эрхээр, цагийн шалгуураар үйлдэл болон хувирч, мөр болж гишгэгдэж, бидний бодит гэж томьёолдог хэлбэрт удаа дараа шилжихийг хэлдэг юм болов уу. тийм хүний хэлсэн үгийг хүмүүс чих тавин, бүр чихээ дэвсэн байж сонсох нь лавтай.
бараг бүх хүмүүсийн мэдэх Ванга зөнч агсны хэлсэн үгс, түүний хэлснээр нь биелээд байсанд нь түүнийг хүлээн зөвшөөрдөг байсан биз. илүү өөрсөдтэйгээ ойртуулах аваас бидний Монголын Эзэн Хаан тухайн үед хэлсэн үгсэээ үйлдэж болгож чадсандаа мянганы сор хүмүүн болсон биз. хэрвээ хөх Монголын Хаан маань алга ташуулахын төлөө явсан бол Их Монгол улсын үндсийг тавиад л сэтгэл нь ханах байсан биз гэж таамаглаж, мунхаглана. Тэр Тэнгэрийн зарлигийг нийт дэлхийд хүлээн зөвшөөрүүлэхийн тулд, нэгэн нарны дор энх тайван зэрэгцэн амьдрахын тулд явсан учраас байлдан дагууллаа үргэлжлүүлсэн биз гэж бас бодох.
хүмүүсийн ой тоонд хоногшсон цэцэн үгс хэлж, уран яруу илтгэж чадсан нь цэцэн ухаантан, гүн ухаантан байх, харин хэлсэн үгсээ үнэн гэдгийг нотлож, үйлдэл болгож, бодит болгож түүхэнд үлдсэн нь аугаа хүмүүс байх, миний л бодлоор.


үг хэлэх, үйлдэл хийх 2-г энгийн жишээгээр бичвэл, нэг нь ашигтай бизнес болохуйц мундаг санаа гаргаж, гэхдээ түүнийг хийхэд бүр багаас нь, оргүйгээс эхлэх байж. гэтэл мань эр, үнэхээр сайхан санаа шүү, хийчихвэл би ингэж, ингэж амжилттай явна гэж бодоод, за яах вэ, одоогоор эхлүүлж чадахгүйгээс хойш, одоо байгаа компанидаа ажиллаад, сар тутмын бэлэн цалингаа аваад л явья гээд орхиж гэнэ. гэтэл өөр нэг эр өнөө санааг мэдээд, хэдий одоохондоо оргүйгээс эхлэж байгаа ч, он жил өнгөрөхөд ямар болохыг нь, ямархуу бүтээл болохыг нь бодолдоо бий болгож, бүтээж, ургуулж чадсан тул өнөөдрийн сар тутмын бэлэн цалинг тоолгүй зүтгэж гэнэ.
гэтэл хэдэн жилийн дараа эхний эр цалинтай ажлаа хийсээр л, авдаг цалин нь инфляциа дагаж өссөөр л, эргээд харахад яг юу бүтээсэн, ямар мөр үлдээснээ олдоггүй. 

харин 2 дахь эр, анх оргүйгээс эхлүүлж байхдаа бодолдоо ургуулснаа, бодит болгочихсон, түүнийхээ үр шимийг хүртээд явж байх. 
ингээд бодохоор энэ 2-ийн аль нь мөр үлдээсэн, аль нь хүлээн зөвшөөрөгдөх вэ гэдэг сонин.

мань мэт шиг нь Эзэн Хаан шиг, эсвэл Ванга зөнч шиг байна гэж хөөрөөд ч яах вэ, гэхдээ нэгэнт л амьд яваа минь үнэн, энэ замбад хийх ажилтай минь үнэн учраас ядаад заяагдсан заяаныхаа үйлийг дийлж үйлдэхийн төлөө явж байгаад өнхрөх юм сан. бидний зарим нь өнгөрсөн гэж үл тоох Өвгөдийн, Онгодуудын хэлсэн, аз жаргал гэдэг нь заяагдсан заяаныхаа үйлийг дийлж үйлдээд, мөрөө үлдээхийг хэлнэ гэснээс иш татав. 
нээрээ л энэ амьдрал яах гэж төрсөн юм, ямар мөр үлдээх ёстой юм, тэгж мөр үлдээж чадсанаараа миний үр удам, миний үргэлжлэлүүд, өөрийн минь нэрийг дуудахдаа ичиж малгайгаараа нүүрээ таглалгүй, бахархаж тэргүүнээ өөдөө өргөж байгаасай л гэж хүсэх юм.


бас нэг бичих зүйл байна. 
чулуун гэрний тухай нүүрномноос уншив. эртнээс Монголчууд, бидний өвгөд, эмгэд үр хүүхдүүдээ чулуугаар тоглуулдаг байж. яах вэ, одоо зарим нь тэр үед одоогийнх шиг тоглоом байхгүй учраас тэгдэг байсан, өөр юугаар тоглох юм гэх л байх. тэгнэ л биз, тийм л биз. 
гэхдээ чулуугаар тоглож, чулуун гэр барьж байсан хүүхэд, өөрийнх нь гэр бүл нутаг сэлгээд явахад өчнөөн юм болж түүсэн, олсон, бүтээсэн гэрээ тэр хэвээр нь орхиод явдаг байж, орхиулдаг байж. тэгвэл яах гэж тэр вэ? өнөө хүүхдээ л нэг шоглочихьё, нэг чадчихья гэж биш, харин өөр газар очоод, дахин хоосноос өөрийн чулуун тоглоомоо, чулуун гэрээ дахин барих хэрэгтэйг ойлгуулсан, эд цуглуулах шуналаас үрсээ хамгаалсан бодлого байж. бодлого гэхээс өөр юу гэх вэ. 

одоо л мань мэт нь замбад 30 гарч байж л нэг юм бодоод байгаа, бодоод байгаа ч гэж дээ, Онгод, Буурлуудын хэлснээс ойлгох гээд байгаа буй бүхний эхлэл нь бодол юм гэдгийг бидний өмнөх үеийнхэн маань хүүхдүүдээ бүр балчирт нь тоглоомоор нь дамжуулаад ойлгуулчихдаг байж. хүүхдэд хэдий ийм учраас л чи үүгээр тоглож байгаа гэж хэлэхгүй ч, өнөө тоглож байгаа орхих, тэгснээ өөр газар очоод дахин бүтээх зэрэг нь хүүхдэд, далд ухамсарт нь хоногшоод, өсөж том болохоороо эдээ алдлаа гээд ухаанаа хаядаггүй, өмчөө шатаалаа гээд өөрийгөө мартдаггүй сэтгэлгээг суулгадаг байх нь. 

өмнөх санаатайгаа уяад бичихэд, өнөө хүүхдийг нэг чулуун гэр барьчихлаа гээд л өхөөрдөөд, магтаад сүйд болдоггүй л байсан байх, тэгсэн хэрнээ он жил өнгөрөхөд, сайн барьсан чулуун гэр, яг тэр л байсан газраа, барьсан хүнийхээ нэрийг дуурсгаад л байж л байдаг байх. ингэхээр хүүхэд маань багаасаа алга ташуулахын төлөө биш, хүлээн зөвшөөрөгдөхийн төлөө явдаг болох нь, үүнийхээ тулд үйлддэг болох нь.
тэгвэл хэнээр хүлээн зөвшөөрөгдөх вэ гэж асуулт гарч ирэх байх.


мэдээж өөрийгөө хүрээлж байгаа хүмүүсээр хүлээн зөвшөөрөгдөх гэж бодох, гэхдээ илүү цаашлаад, жишээ татсан гүн ухаантнаа дуурайвал, бүхнээс илүү цаг хугацаагаар хүлээн зөвшөөрөгдөх нь хамгийн шударга үнэлгээ аж. 

за энэ удаадаа ингээд дуусганаа, удаан бичвэл ам халаад, цуурч өгөх шинжтэй ккк.


No comments:

Post a Comment