удмаараа биш, ухаанаараа үнэлэгдэх

удмаараа биш, ухаанаараа үнэлэгдэх
энэ үгийг өмнө нь сонсож байгаагүйн байна, яагаад чихний хажуугаар өнгөрөөд байсан үг вэ гэж өөрөөсөө холдуулах уу, эсвэл би гэж өнгөнд хууртсан, өнгөцхөн л нэгэн байсан гэж үнэнээ хүлээх үү, яасан нь дээр вэ?
ах гэж яаж ч бодсон ах л байх юм даа, нэг жилийн өмнө ч байсан, нэгхэн өдрийн өмнө ч байсан, нэг цагийн өмнө ч байсан, энэ замбад арай эрт ирсэнийх, илүү л байгаад байх юм, дүү гээч мань мэтийгээ өмгөөлж, хазайхад нь түшиж, хажуудахаас хамгаалж байдаг, даврахад минь дарж байдаг, далдайхад минь ухааруулж байдаг ахтай байх сайхан юм аа,  ах минь энэ үгийг хэлэв, улаач болоогүй байсан бол хэлэх ч үгүй байсан биз, хэллээ ч би сонсох ч үгүй байсан биз ээ.

бид одоо байгаа нь бидний өмнө өвгөд маань амьдарч байсан, өөр өөрийн үедээ, өөр өөрсдийн ачаагаа үүрч, өөрсдийнхөө орон зайндаа эзэгнэж, өөрсдийнхөө түүхийг бүтээж явсны хамгийн эхний бөгөөд хамгийн бодит баталгаа ажээ. ямар өнөө үед, бидний нийгэмд түгээмэл байгаа хүний хэлсэн үгэнд итгэлгүй ханддаг шиг байх гэж оролдоод, өөрөө амьд бүлтийгээд суугаа, бүдчээд явж байгаа, хооллож ундлаж байгаагаа үгүйсгэлтэй биш дээ.

та бидний эцэг өвгөд ямар ч мундаг хүн байсан, эсвэл ямар ч дорой нэгэн байсан, аль ч тохиолдолд бид өвгөдөө үгүйсгэж, өвгөдөө муулж, эсвэл тэднийгээ шүүж, эсвэл тэднийгээ хэтэрхий тэнгэрт тултал магтаж, өөрөөр хэлбэл, өөрөө мундаг гэж тэднийгээ шүүлгүйгээр, өвгөдөө бялууртал магтамгүйгээр л байвал зүгээр санагддаг болов.
учир нь бид тэднийг бүрэн гүйцэд таньж, амьдарч байсан орон зай, цаг хугацааг нь бүрэн дүүрэн мэдэхгүй байж тэднийгээ сайнаар, муугаар бодитойгоор үнэлэж чадахгүй, боломжгүй, зүгээр л хэрвээ тэд маань түүхэнд нэрээ үлдээсэн мундаг байсан бол түмэнд дуурсагдсан алдрыг нь сэвтээлгүй, түмний шившиг болголгүй үргэлжлүүлэн өргөж явах, хэрвээ тэд түүхэнд дуурсагдах гавьяа байгуулаагүй гэж бодож байгаа бол удмынхаа нэрийг түүхэнд үлдээж, өвгөдийнхөө алдрыг өндөрт өргөх боломж өөрт тань тохиож байгааг л тунгаавал зохистой санагдах юм.

өргөөний нэг гишүүний бичсэн нэг үг одоо бичиж байгаатай ихэд холбоотой ажээ. юу вэ гэвэл:
хэрвээ хүн өөрөө ухаж төнхөөд, учрыг нь олвол тэр түүний мэдлэг
харин хүн өрөөлийн хэлсэнг уншиж, сонсоод түүнийгээ дамжуулж байгаа бол тэр нь түүнд мэдээлэл гэсэн утгатай, гэхдээ илүү товчхоноор, илүү цэгцтэй хэлсэн байсанг энд мэдээллийн үүднээс орууллаа хэхэ.

үүнийг яагаад өөрийн бичиж байгаатай холбовоо гэхээр удам гэдэг маань нэг бодлын бидний мэдээлэл, бидэнд байгаа өгөгдөхүүн, орчин цагийн хэлээр ген, үүгээр дамжин бидэнд ирсэн өв билээ, харин үүнийхээ, энэ өв, энэ генийхээ учрыг олж, удмынхнаа тэр их суу ухаан, амьдралын туршлага, хэрэгтэй зан чанар зэргийг ухаж төнхөж, өөрийн болгож, өөрийн мэдлэг болгох нь гагц бидний ухаанаас хамааралтай болж таарлаа.
мэдээж, удмынхаа нэр төрийг, бүхэл бүтэн удам гэдэггүймаа гэхэд аавынхаа, өвөөгийнхөө, ээжийнхээ, эмээгийнхээ нэр нүүрийг өргөж явах, мэддэг таньдаг хүмүүст энэ нөгөө хэний хүүхэд, хэний ач, ингэж ч явах гэж дээ, уг нь аав, өвөө нь гайгүй хүн сэн, эцгийн буяныг эдлэж чадахгүй байгааг нь ээ гэж хэлүүлэхгүй явах ухаан мэдээж байх хэрэгтэй биз.
ингэж бичсэнээрээ удмаа үгүйсгэ, зөвхөн ухаанаа шүт гэсэнгүй, удмаараа бахархалгүй яах вэ, харин тэр удмынхаа алдрын зэрэгт тэнцэхүйц ухаантай байгаасай гэсэндээ л үүнийг бичсэн төдий.

удмын яс, цусан хэлхээгээр биеэ дэмнэсэн
ухааны цар хүрээгээр оюунаа баяжуулсан
ухвар мөчид бодлын мананг тархинаасаа арчсан
уужим сэтгэлийн бамбараар чигээ хийсэн

өвгөдийн алдраар баярхалгүй, тэднийгээ хүндлэж, хайрлаж
өөрийн мунхагийг гайхуулалгүй, тэрийгээ арилгаж, хичээж
энэ замба, зэрэгцээ ертөнцийн учгийг тунгааж
эн тэнцүүхэн ачаалж, өв тэгш авч явахыг хичээе дээ